Artikel - Kostbare sport

Sport op wereldniveau vergt de nodige inspanning. Wat krijg je ervoor terug?

Veel kinderen dromen ervan om topsporter te worden. Van je hobby je beroep maken is natuurlijk geweldig, en dan hebben we het nog niet eens over de roem en het salaris.

Er gaat veel geld om in de sportwereld, maar niet zonder de nodige risico’s. Breek je door? Wint je team de finale en het prijzengeld? Wat kost een sporter of de organisatie van een evenement en wat gaat het opleveren?

Sporterssalarissen en waarde van clubs

De rijkste Nederlandse sporter in 2023 was F1-coureur Max Verstappen. Naar schatting verdient hij 50 miljoen euro per jaar. In de top vijf staan ook Frenkie de Jong (voetballer bij FC Barcelona), Virgil van Dijk (voetballer bij FC Liverpool), Xander Bogaerts en Kenley Jansen. Die laatste twee zijn honkballer in de Verenigde Staten.

Het salaris is zeker niet bij alle sporten even hoog. Daarbij verschilt het salaris tussen mannen en vrouwen. De 18-jarige tennisster Billie Jean King, won in 1961 in het dubbelspel op Wimbledon en kreeg een…. cadeaubon voor een warenhuis. Mannelijke tennissers kregen halverwege de jaren 60 vijf tot tien keer zoveel betaald als vrouwen.
Er zijn nog steeds enorme verschillen in betaling tussen sportvrouwen en sportmannen. In het voetbal bijvoorbeeld. In 2017 speelden Lieke Martens en Lionel Messi allebei bij Barcelona. Lieke verdiende in een jaar bijna hetzelfde als wat Messi kreeg… in één dag.

De ongelijkheid in betaling neemt wel af. Noorse voetbalinternationals krijgen allemaal dezelfde vergoeding. In 2022 besloot de KNVB de voetbalvrouwen dezelfde vergoeding te geven als de mannen. Maar er blijft verschil. De Argentijnse voetbalbond ontving 40 miljoen euro van de FIFA nadat de mannen in 2022 in Qatar het WK voetbal wonnen. Het totale prijzengeld bij de mannen bedroeg bijna 440 miljoen euro. Bij het WK voor vrouwen in 2019 ontvingen de winnaressen uit Amerika ongeveer 4 miljoen euro, uit een totale prijzenpot van 30 miljoen euro.

Hoeveel een topsporter verdient hangt onder meer af van sponsoring. Max Verstappen dankt zijn inkomsten voor een groot deel aan grote sponsorcontracten. Dat is het waard voor bedrijven als hun omzet groeit dankzij de toegenomen naamsbekendheid. Steeds meer organisaties uit bijvoorbeeld China, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten steken miljoenen in voetbalclubs.

Real Madrid was met hoofdsponsor Emirates de eerste club in de geschiedenis die een omzet van meer dan 750 miljoen euro realiseerde. Naast sponsoring zijn ticketverkoop, opbrengst van tv-gelden en de verkoop van merchandise de voornaamste inkomstenbronnen voor organisatoren, clubs en dus voor sporters. Tickets voor de finale van het WK vrouwenvoetbal 2019 gingen bijvoorbeeld al voor 2.000 euro over de toonbank. Tv-zenders hebben honderden miljoenen euro’s over voor de uitzendrechten van de Champions League.

Sportprestaties geven vertrouwen. Ook consumentenvertrouwen.

Sport kan veel emotie opwekken. DNB’ers deden onderzoek naar de prestaties van het Nederlands elftal tijdens EK’s en WK’s in de periode van 1982 tot 2007. Conclusie? Als Oranje snel wordt uitgeschakeld, heeft dat niet alleen effect op de bieromzet en verkoop van oranje vlaggetjes. Ook over de economie worden we somberder. Economen van twee grote Nederlandse banken hebben dit effect ook onderzocht rond het WK voetbal van 2022, en komen tot dezelfde conclusie.

Het CBS meet het consumentenvertrouwen op basis van economische gronden. Dat noemen we het basisvertrouwen. Het te verwachten consumentenvertrouwen is soms toch anders. Niet-economische factoren, zoals sportprestaties, maar ook klimaat en terrorismedreiging, verklaren voor een deel – en soms zelfs grotendeels – dat verschil.
Als Femke Bol, Sifan Hassan, Mathieu van der Poel, of Max Verstappen wint, stemt dat de gemiddelde Nederlander positief en dat geeft vertrouwen. Economische factoren wegen doorgaans nog wel het zwaarst. Toenemende werkloosheid of de huizenmarkt wegen natuurlijk zwaarder dan een regenbui. Maar een euforisch sportmoment zorgt vaak voor een korte economische opleving.

Evenementen

Het WK voetbal, de Formule 1, de Olympische Spelen of de start van een grote wielerronde zoals de Tour de France; allemaal enorme sportevenementen met wereldwijde aandacht. De landen en steden die als gastheer van het evenement optreden ontvangen mensen van over de hele wereld en voor een korte periode staat het land in het middelpunt van de wereldwijde belangstelling. De organisatie en investeringen in onder meer infrastructuur en faciliteiten lopen vaak in de miljarden.

Er is veel onderzoek gedaan naar het effect van grote sportevenementen op gastlanden en gaststeden. De conclusie is meestal dat de impact (veel) negatiever is dan de organisatie dacht en naar buiten brengt. Toch kan het een stad of land heel wat opleveren om zo’n groot evenement te organiseren. Maar wat?

2015 – Utrecht, Nederland - Start Tour de France
Kosten: 25 miljoen euro
Bezoekers: 370.000
Waardering van bezoekers: 8.4
Mediawaarde: 33 miljoen euro
Uitzending in: 188 landen
Kijkcijfers evenement wereldwijd: 3,5 miljard

2017 – Nederland – EK Voetbal Vrouwen
Kosten: 5,6 miljoen euro (schatting vooraf)
Economische impact: 22,6 miljoen euro

2018 – PyeongChang, Korea - Olympische Spelen (winter)
Kosten: 8 miljard euro tot 12,8 miljard dollar
Kaarten beschikbaar: 1 miljoen
Kijkcijfers openingsceremonie wereldwijd: 300 miljoen
Kijkcijfers evenement wereldwijd: 5 miljard (schatting vooraf)

2024 – Parijs, Frankrijk – Olympische Spelen (zomer)
Kosten 9 – 11 miljard euro.
Bezoekers (verwacht): 15,3 miljoen
Kaarten beschikbaar: 10 miljoen
Kijkcijfers openingsceremonie (schatting): 1,5 miljard
Economische impact (verwacht): 9 miljard euro.

2024 – Zandvoort, Nederland – Formule 1
Kosten (FIA-licentie) – 32 miljoen euro
Totale begroting – 75 miljoen euro
Winst 2021-2022 – 9 miljoen euro

2024 – Rotterdam, Nederland – Start Tour de Femmes
Kosten: 3,5 miljoen euro
Toeschouwers openingsrit in Rotterdam: 47.000

Kosten van een sportevenement

Het organiseren van een sportevenement kost miljoenen, of zelfs miljarden. Voor de Grand Prix van Nederland in 2020-2025 moet jaarlijks 32 miljoen euro afgedragen worden. En dan moet de praktische organisatie van het evenement zelf nog gefinancierd worden. Denk aan het klaarmaken van het circuit (veiligheidsvoorzieningen, tribunes, pitstraat, uitloopstroken en grindbakken), horeca, side-events, beveiliging, etc. Kosten voor het (tijdelijk) aanpassen van de infrastructuur in de regio zijn dan ook nog niet meegenomen.

Voor de meeste steden die de Olympische Spelen organiseren is de grootste kostenpost het faciliteren van sportaccommodaties, infrastructuur en verblijfplaatsen voor sporters en bezoekers.

In Parijs 2024 stond zo’n 95 procent van de olympische sportfaciliteiten er al. En er was een duidelijk plan voor wat er na de Spelen met alle accommodaties moest gebeuren. Ook de infrastructuur was al op orde. Er is weinig nieuwe infrastructuur aangelegd die specifiek voor de Spelen is. De zuinige instelling van Parijs maakt deze editie relatief goedkoop. De totale kosten zijn zo’n 9 à 11 miljard euro. Minder dan de uitgaven van de vorige gaststeden Londen, Rio en Tokio.

Baten

De gemeente Zandvoort kan verdienen aan bijvoorbeeld belastingen en parkeerkosten. De regio als geheel zou ook miljoenen kunnen verdienen aan de bezoekers die tijdens het Grand Prix weekend geld uitgeven. Met 110.000 bezoekers per dag in 2024 wordt er in een raceweekend namelijk behoorlijk wat uitgegeven.

De indirecte inkomsten, zoals voor horeca-eigenaren, zijn hierin niet meegenomen. De prijs voor een tweekamerappartement in Zandvoort heeft in 2021 al voor €12.500 op een reserveringssite gestaan.

Het WK voetbal (kosten €10 miljard) en de Olympische Spelen (kosten €12 miljard) in Brazilië moesten veel opleveren. De slechte infrastructuur zou een boost krijgen en naast nieuwe stadions zou er ook geïnvesteerd worden in de gezondheidszorg. Veel van deze mooie beloften zijn niet of maar half waargemaakt. De aanleg van de stadions is vier keer duurder geworden dan begroot en veel projecten zijn uiteindelijk niet doorgegaan of teruggebracht tot een fractie van wat de bedoeling was. Er stonden nog wel inkomsten uit reclame en toerisme tegenover. Die worden voor het WK geraamd op acht miljard euro.

Voor de Olympische Spelen moet er nog veel meer worden gebouwd, en bijna alles in één stad.
Wanneer je veel moet bouwen wat er nog niet is, kun je beredeneren dat die faciliteiten ook niet heel erg nodig waren, en dus in de toekomst waarschijnlijk ook niet. Veel gaststeden blijven dan ook zitten met onnodige (sport)faciliteiten. Athene bouwde 22 nieuwe faciliteiten voor de Spelen van 2004. Het merendeel is na de Spelen niet meer gebruikt. Op dat vlak leveren investeringen dus niet altijd op wat ervan gehoopt werd.

Extra inkomsten voor de horeca dan? Jaarlijks komen er heel veel toeristen naar Parijs in de zomer, maar juist door de Olympische Spelen bleven mensen dit jaar weg uit angst voor drukte en hoge prijzen.

Een groot evenement kan ook winst voor ‘het merk’ van het land betekenen. Je staat als land op de kaart en er komen nieuwe mogelijkheden voor evenementen langs. Voorstanders van de organisatie gebruiken vaak de termen mediawaarde en maatschappelijke opbrengsten.

Parijs en Frankrijk waren in de zomer van 2024 dagelijks overal ter wereld op tv. “Gratis” promotie? Het ligt ook aan de stad. Toeristen weten Parijs al wel te vinden. De vraag is of dat nu nog meer gaat worden. En publiciteit kan ook negatief zijn. De ophef over de waterkwaliteit in de Seine waar verschillende zwemmers ziek van zijn geworden, komt het imago van Parijs niet ten goede.

De aandacht die Qatar op zich vestigde door in 2022 het WK voetbal te organiseren, was ook lang niet altijd positief.

Tot slot kun je de positieve gevolgen van een evenement voor de sfeer en sportiviteit van de bevolking ook nog tot de baten rekenen. Diverse onderzoeken wijzen uit dat een gezondere samenleving minder (zorg)kosten met zich meebrengt. Als de start van een wielerronde de inwoners van die stad meer aan het fietsen krijgt, wordt de samenleving gezonder en kunnen de zorgkosten dalen. Het is een (zeer) indirect maatschappelijk effect.

Politiek maatschappelijke baten

De evenementen werken ook door in de politiek. Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) heeft besloten dat Russische en Belarussische atleten niet mochten deelnemen aan de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Parijs in 2024. De atleten mogen wel sporten onder bepaalde voorwaarden. Rond ieder groot sportevenement worden wel politieke discussies gevoerd.

Soms met als resultaat een maatschappelijke winst. En dat was lang geleden al een Olympische gedachte: ten tijde van de oude Grieken was er een wapenstilstand, zodat iedereen in veiligheid van de Spelen kon genieten.

Wanneer is een mondiaal sportevenement volgens jou een succes? Maak de opdrachten en trek je eigen conclusies.

3. Opdrachten

Bronnen: