Het WK voetbal, de Olympische Spelen, de Formule 1, of de start van een grote wielerronde zoals de Tour de France, allemaal enorme sportevenementen met wereldwijde aandacht. De landen en steden die als gastheer van het evenement optreden, ontvangen mensen van over de hele wereld en voor een korte periode staat het land in het middelpunt van de wereldwijde belangstelling.
De organisatie brengt enorme kosten met zich mee. Investeringen in onder meer infrastructuur en organisatie lopen vaak in de miljarden. Toch kan het een stad of land heel wat opleveren om zo’n groot evenement te organiseren. Maar wat?
2014 - Sochi - Olympische Spelen (winter)
Kosten: 21,9 - 36 miljard euro
Kaarten verkocht: 89%
Kijkcijfers evenement wereldwijd: 4,1 miljard
2014 - Brazilië - WK Voetbal
Kosten: 10 miljard euro
Bezoekers: 600.000
Kijkcijfers evenement wereldwijd: meer dan 3,2 miljard (WK 2010 in Zuid-Afrika)
2015 – Utrecht - Start Tour de France
Kosten: 25 miljoen euro
Bezoekers: 370.000
Waardering van bezoekers: 8.4
Mediawaarde: 33 miljoen euro
Uitzending in: 188 landen
Kijkcijfers evenement wereldwijd: 3,5 miljard
2016 - Rio de Janeiro - Olympische Spelen (zomer)
Kosten: 11,9 miljard euro
Kaarten verkocht: 91%
2018 - PyeongChang - Olympische Spelen (winter)
Kosten: 8 miljard euro tot 12,8 miljard dollar
Kaarten beschikbaar: 1 miljoen
Kijkcijfers openingsceremonie wereldwijd: 300 miljoen
Kijkcijfers evenement wereldwijd: 5 miljard (schatting vooraf)
2018 – Rusland – WK Voetbal
Kosten: 30 miljard euro (schatting)
Utrecht
De gemeente Utrecht liet onderzoek uitvoeren naar de maatschappelijke baten. ‘Le Grand Départ’ heeft een impuls gegeven aan ‘Utrecht Fietsstad’. De meeste deelnemers aan het Utrecht2015 programma vinden dat het programma heeft bijgedragen aan het imago van Utrecht en sport en bewegen in de stad.
Sommige samenwerkingsverbanden die zijn ontstaan tussen gemeente, bedrijven, sportorganisaties, culturele instellingen en kennisinstellingen lijken een duurzaam karakter te hebben.
Rio de Janeiro
Begin 2014 publiceerde DNB een artikel over de organisatie van het WK in Rio de Janeiro. Het was een groot feest in Brazilië toen in 2007 het WK voetbal toegekend werd aan Rio de Janeiro. Twee jaar later ook nog eens de Olympische Spelen. Maar een deel van de feestvreugde veranderde in protesten. Uit een enquête vlak voor de aanvang van het WK bleek dat nog maar de helft van de meer dan 200 miljoen Brazilianen achter het organiseren van de toernooien staat; dat waren er in 2008 nog vier van de vijf.
De Braziliaanse economie kwam in de voorbereiding op het WK langzaam tot stilstand. Toen in 2013 de prijzen van het openbaar vervoer werden verhoogd, was de maat vol. Tijdens de Confederations Cup, het oefentoernooi dat een jaar voor het WK gehouden wordt in hetzelfde land, protesteerden meer dan twee miljoen mensen in Rio.
Het WK in Rio is een van de duurste ooit. De opbrengst uit onder meer inkomsten uit reclame en toerisme wordt geraamd op acht miljard euro. Een schijntje op de totale omvang van de Braziliaanse economie, maar het komt in de buurt van de kosten die geraamd worden op een kleine twaalf miljard euro.
Maar wie betaalt en wie ziet er wat van terug?
De toernooien moesten een hoop brengen. De slechte infrastructuur zou een boost krijgen met onder meer de aanleg van een hogesnelheidslijn tussen Rio de Janeiro en Sao Paulo. De vliegvelden in het land zouden worden gemoderniseerd. Naast nieuwe stadions, zou er ook geïnvesteerd worden in de gezondheidszorg. Ten gunste van het leven van de Brazilianen.
Veel van deze mooie beloften zijn niet of maar half ingelost. De aanleg van de stadions is vier keer duurder geworden dan begroot en dat komt deels voor rekening van de Braziliaanse belastingbetalers. De hogesnelheidslijn tussen de twee grote steden is afgeblazen, de vliegvelden zijn nog niet gemoderniseerd en de extra ziekenhuizen zijn er niet gekomen. Veel projecten zijn uiteindelijk niet doorgegaan of teruggebracht tot een fractie van wat de bedoeling was.
Sportprestaties geven vertrouwen. Ook consumentenvertrouwen.
Veel Brazilianen kregen het gevoel dat de toernooien (WK en Olympische Spelen) niet voor hen zijn, maar voor toeristen en de elite.
Een deel van dat sentiment kon veranderen als Brazilië goed zou scoren. Want onderzoek van DNB laat zien dat wanneer de zon schijnt (letterlijk of figuurlijk) mensen positiever zijn. Klimaat, terrorismedreiging, maar ook sportprestaties hebben invloed op ons vertrouwen in de economie.
Dergelijke niet-economische factoren verklaren voor een deel –soms grotendeels – het verschil tussen het echte consumentenvertrouwen, zoals gemeten door het CBS en het te verwachten vertrouwen, puur op basis van economische gronden (basisvertrouwen). Als Dafne Schippers, Sven Kramer, of Max Verstappen wint, stemt dat de gemiddelde Nederlander positief en dat geeft vertrouwen.
Formule 1
In de zomer van 2017 was in de omgeving van Maastricht, Luik en Aachen geen hotelkamer meer te vinden. Op Francorchamps (Spa, België) ging Max verstappen van start in de Formule 1. Het evenement wint aan populariteit in Nederland sinds Max Verstappen zich gemengd heeft in de strijd. Een goede rit van Verstappen kan rekenen op veel enthousiasme. Zo veel zelfs, dat er weer serieus gekeken wordt naar de organisatie van F1 in Nederland.
DNB’ers deden onderzoek naar de top- en wanprestaties tijdens EK’s en WK’s van het Nederlands elftal over een periode van 25 jaar.
Als het elftal snel wordt uitgeschakeld, heeft dat niet alleen effect op de bieromzet en verkoop van oranje vlaggetjes. Ook over de economie worden we somberder.
Economische factoren wegen nog wel het zwaarst. Toenemende werkloosheid weegt natuurlijk zwaarder dan een regenbui.
PyeongChang 2018
De evenementen werken ook door in de politiek. Ondanks de recente spanningen, zijn er naar aanleiding van de Spelen in Korea gesprekken gevoerd over vrede tussen Noord en Zuid. Sinds december 2015 hadden de landen elkaar officieel niet meer gesproken.
Deelname van Noord-Korea aan de Spelen was een belangrijke stap om het conflict bespreekbaar te maken.
Maatschappelijke winst vanuit de Olympische gedachte. Ten tijde van de oude Grieken, was er tijdens de Olympische Spelen een wapenstilstand, om iedereen in staat te stellen in veiligheid van de Spelen te kunnen genieten.
Rusland 2018
De laatste jaren zijn de spanningen tussen westerse landen en Rusland groter geworden. Er zijn mensen die daarom menen dat je het WK moet boycotten. Anderen zien het juist als een kans om toenadering te zoeken.
Wanneer is het WK volgens jou een succes? Maak de opdrachten en trek je eigen conclusies.
Bronnen: